9. Održivo korišćenje prirodnih resursa

Indeks eksploatacije vode - Water Exploatation Index (WEI) predstavlja odnos ukupne godišnje količine zahvaćenih vodnih resursa i obnovljivih vodnih resursa. To je indikator pritiska zahvaćenih vodnih resursa na održivo korišćenje obnovljivih vodnih resursa na nacionalnom nivou.

Indeks eksploatacije vode - Water Exploatation Index (WEI) u 2014. godini ima minimalnu vrednost u poslednjuh deset godina i iznosi 1,9% (Slika 1). On svojom vrednošću ukazuje da ozbiljni problemi (vodni stres) mogu nastupiti ako indeks prelazi 20%, a smatra se da je granica iznad 40% zona sa ekstremnim vodnim stresom.

Indeks eksploatacije vode - Water Exploatation Index (WEI) u periodu 2005-2014. godina ima beznačajan trend i veoma nisku prosečnu vrednost od 2,25 % (Slika 1).

Ukupni zahvaćeni vodni resursi u periodu 2005-2014. godina imaju beznačajan trend. Prosečna vrednost u posmatranom periodu iznosi 3.935 miliona m3 a minimalna vrednost u ovom periodu je u 2014. godini i iznosi 3.383 miliona m3 (oko 86 % od prosečne vrednsti) (Slika 2).

Dugoročna prosečna godišnja vrednost (20 uzastopnih godina) obnovljivih vodnih resursa iznosi 175,4 milijardi m3 i predstavlja zbir padavina na našoj teritoriji i dotoka vode sa strane umanjenih za stvarnu evapotranspiraciju. U periodu 2000-2013. godina su neznatno smanjeni za 0,75 % i iznose 174,1 milijardu m3 (Slika 3).

Teritoriju Srbije karakteriše izražena prostorna i vremenska neravnomernost vodnog režima, a samim tim i regionalne razlike u eksploatabilnim mogućnostima i potrebama za vodom. Indeks eksploatacije vode - Water Exploatation Index (WEI)  pokazuje da nam je voda dostupna sa aspekta kvantiteta ali ne pokazuje kakav je kvalitet te vode i kako je raspoređena u prostoru. Zato je potrebno ovaj indikator odrediti i po slivovima. Tada on na jednostavan i slikovit način prezentuje vodni bilans i njegovu prostornu neravnomernost u odnosu na stepen zahvatanja.

Indeks eksploatacije vode izračunava se kad se godišnja količina zahvaćenih vodnih resursa podeli sa višegodišnjim prosekom obnovljivih vodnih resursa i pomnoži sa 100.

WEI = Vzah/ Vobn x 100 (%)

Zahvaćeni vodni resursi (Vzah) obuhvataju ukupnu godišnju zapreminu zahvaćene površinske i podzemne vode od strane industrije, poljoprivrede, domaćinstava i drugih korisnika.

Obnovljivi vodni resursi (Vobn) obuhvataju zapreminu rečnog oticaja (padavine umanjene za stvarnu evapotranspiraciju) i promenu zapremine podzemnih voda, generisanih u prirodnim uslovima isključivo padavinama na nacionalnoj teritoriji (interni dotok)  kao i zapreminu stvarnog dotoka površinskih i podzemnih voda iz susednih zemalja (eksterni dotok) i izračunavaju se kao višegodišnji prosek za najmanje 20 uzastopnih godina.