9. Održivo korišćenje prirodnih resursa

Indeks eksploatacije vode - Water Exploatation Index (WEI) predstavlja odnos ukupne godišnje količine zahvaćenih vodnih resursa i obnovljivih vodnih resursa. To je indikator pritiska zahvaćenih vodnih resursa na održivo korišćenje obnovljivih vodnih resursa na nacionalnom nivou.

Indeks eksploatacije vode - Water Exploatation Index (WEI) svojom vrednošću ukazuje da ozbiljni problemi (vodni stres) mogu nastupiti ako indeks prelazi 20%, a smatra se da je granica iznad 40% zona sa ekstremnim vodnim stresom. Water Exploatation Index (WEI) za zemlje članice Evropske agencije za životnu sredinu na karti kontinenta daje sliku korišćenja ovog obnovljivog prirodnog resursa.  Srbija se na karti „indeksa eksploatacije vode“ Evrope nalazi u zoni bez vodnog stresa.

Na evropskoj karti „vodnog stresa“ Srbija je predstavljena u „bezbednoj zoni“ sa vrednošću Water Exploatation Index (WEI) na nacionalnom nivou (šrafurom) između 11-20%. Značajno je primetiti da su pojedine evropske zemlje ovaj indikator sračunale i na nivou vodnog područja  (bez šrafure - River Basin District) što jasno pokazuje kako na nacionalnom nivou postoje oblasti sa izraženim „vodnim stresom“, kao na primer u Velikoj Britaniji, Republici Irskoj, Francuskoj, Španiji i Portugaliji (slika 1).

Teritoriju Srbije karakteriše izražena prostorna i vremenska neravnomernost vodnog režima, a samim tim i regionalne razlike u eksploatabilnim mogućnostima i potrebama za vodom. Upravo indikator Water Exploitation Index na jednostavan i slikovit način prezentuje vodni bilans i njegovu prostornu neravnomernost u odnosu na stepen zahvatanja.

[1] Republički zavod za statistiku, Republički hidrometeorološki zavod Srbije, Republička direkcija za vode

Indeks eksploatacije vode izračunava se kad se godišnja količina zahvaćenih vodnih resursa podeli sa višegodišnjim prosekom obnovljivih vodnih resursa i pomnoži sa 100.

WEI = V_zah/ V_obn x 100 (%)

Zahvaćeni vodni resursi (V_zah) obuhvataju ukupnu godišnju zapreminu zahvaćene površinske i podzemne vode od strane industrije, poljoprivrede, domaćinstava i drugih korisnika.

Obnovljivi vodni resursi (V_obn) obuhvataju zapreminu rečnog oticaja (padavine umanjene za stvarnu evapotranspiraciju) i promenu zapremine podzemnih voda, generisanih u prirodnim uslovima isključivo padavinama na nacionalnoj teritoriji (interni dotok)  kao i zapreminu stvarnog dotoka površinskih i podzemnih voda iz susednih zemalja (eksterni dotok) i izračunavaju se kao višegodišnji prosek za najmanje 20 uzastopnih godina.