1. Vazduh i klimatske promene

Indikator predstavlja odstupanje srednje godišnje temperature vazduha za područje Republike Srbije u odnosu na klimatološku normalu 1961-1990. Indikator je direktno povezan sa stanjem  klimatskog sistema i pokazuje trend promena srednje godišnje temperature vazduha.
Podindikatori:
1. Maksimalna temperatura vazduha;
2. Minimalna temperatura vazduha.

Klimatski sistem je sistem globalnih razmera, svaki poremećaj u sistemu na jednom delu planete ima složeni, ne linearni, odraz na druge delove planete i sastavne delove klimatskog sistema. Višedecenijski podaci dobijeni sistematskim meteorološkim merenjima jedini pružaju mogućnost validnog ocenjivanja sadašnjeg stanja i njegovog poređenja sa prethodnim periodima.

Globalno otopljavanje je prisutno u celom klimatskom sistemu. Odraz  globalnog otopljavanja na područje Republike Srbije se manifestuje detektovanim tendencijama porasta temperature vazduha;  po podacima iz perioda 1951 – 2013, najintenzivniji porast godišnje  temperature vazduha, 2.0 – 2.5 ^oC/100 god,  je prisutan na severu zemlje, području Loznice, širem području Beograda i području Negotinske krajine. Rast letnjih temperatura vazduha  je intenzivniji od  rasta godišnjih.   Leto 2013. bilo je to dvadesetčetvrto, uzastopno od 1990, toplije leto od proseka.

Ocena toplotnih uslova na području Srbije tokom 2013. godine izvršena je  preko normalizovanih odstupanja godišnje temperature vazduha.   Odstupanja su određivana u odnosu na standardne klimatološke normale iz perioda 1961-1990.  Analiziran je period  godine  kao celina  (januar-decembar) i leta (jun, jul i avgust).

Normalizovano odstupanje srednje godišnje temperature vazduha za 2013. je pozitivno i veće od  3, što ukazuje da je i 2013. godina u Srbiji bila  ekstremno topla u odnosu na normalu.

Normalizovano odstupanje srednje letnje temperature vazduha 2013  godine u Srbiji je pozitivno i  veće  od  2, što ukazuje da je  leto 2013. bilo  toplo u poređenju sa  normalom 1961-1990.  Bilo je to dvadesetčetvrto, uzastopno od 1990, toplije leto od proseka.

Pri analizama tendencija klimatskih  elemenata  poželjno je raspolagati što dužim nizovima meteoroloških merenja i osmatranja.  Takvu pogodnost nam pružaju rezultati  sistematskih meteoroloških merenja i osmatranja vršenih na Meteorološkoj opservatoriji Beograd.

Ocena toplotnih uslova na području Beograda tokom 2013. godine, izvršena po istoj metodologiji,  ukazuje  da je 2013. bila  još jedna ekstremno  topla  godina u odnosu na normalu.

Rezltati analize dugog niza podataka MO Beograd  ukazuju na  mnogo niže vrednosti godišnjih temperatura vazduha u prethodnim decenijama.

Izražen trend rasta temperature vazduha prisutan je na celom područje Srbije. Geografska raspodela znaka i intenziteta trenda godišnjih temperatura vazduha u Republici Srbiji, po podacima iz perioda 1951 – 2013,  ukazuje  da  dominira pozitivan trend različitog intenziteta. Najintenzivniji pozitivan trend temperature vazduha, 2.0 – 2.5 ^oC/100 god,  je prisutan na severu, području Loznice, širem području Beograda i području Negotinske krajine. U periodu posle 1991.  ove  tendencije su još intenzivnije.

Trend letnjih (JJA) temperatura vazduha, takođe, ima izražen pozitivan trend. Područja u kojima  temperatura vazduha tokom leta najbrže raste su ista kao u slučaju godišnjih temperatura, s tim da je intenzitet, po podacima iz perioda 1951 – 2013,  veći  3.0 – 4.0 ^oC/100 god.

Klimatske promene, spoznaja uticaja i planiranje adekvatnog odgovora predstavljaju jedan od najvećih izazova ovoga veka. Procene ukazuju da će područje Srbije biti izloženo uticajima koji mogu imati posledice na celo društvo.

Indikator se računa iz satnih/dnevnih/godišnjih podataka o temperaturi vazduha izmerenih u mreži meteoroloških stanica za pojedinačnu godinu i proseka za period 1961-1990.