4. Zemljište

Indikator prikazuje trendove u prenameni poljoprivrednog, šumskog i drugog polu-prirodnog i prirodnog zemljišta u urbana zemljišta i druge veštačke površine. On prikazuje površine zauzete izgradnjom i urbanom infrastrukturom, kao i urbanim zelenim, sportskim i rekreacionim površinama.

Prema podacima za 2013. godinu na teritoriji Republike Srbije poljoprivredno zemljište zauzima 65.85% od ukupne površine. Oranice i bašte zauzimaju 64.56% poljoprivrednog zemljišta.

Urbanim razvojem od 1990-2006. godine smanjile su se površine pod pašnjacima i mešovitim poljoprivrednim područjima.

Na osnovu podataka Republičkog zavoda za statistiku Republika Srbija raspolaže sa 5.109.177 ha poljoprivrednog zemljišta što čini 65,85% njene ukupne površine. Sa 3.298.470 ha dominiraju oranice i bašte, što čini 64,56% poljoprivredne površine.

Analiza raspoloživosti zemljišta u okviru popisa poljoprivrede iz 2012. godine pokazuje da  poljoprivredna gazdinstva raspolažu sa 72,22% poljoprivrednog i 27,78 % drugog zemljišta.

U okviru poljoprivrednog zemljišta korišćeno je 89,02 % zemljišta. U okviru kategorija koja se odnosi na drugo zemljište, šumskom zemljištu pripada 68,53%.

Praćenjem strukture zasejanih oraničnih  površina u 2013. godini najveći udeo imaju površine pod žitom 58,18%, a zatim pod krmnim biljem 13,40%, industrijskim biljem 13,24% i povrtnim biljem 7,76%, ostalo je sa udelom od 7,42%. U odnosu na 2012. godinu, sve navedene površine su  u blagom padu.

Praćenjem površina pod poljoprivrednim zemljištem u periodu 2003-2013. godine uočava se trend smanjenja površina pod voćnjacima, vinogradima i pašnjacima. Površina pod oranicama i baštama je veća u odnosu na 2012. godinu.  Površine pod livadama imaju trend porasta u periodu 2011-2013. godina.

Analizom Corina Land Cover baze podataka utvrđeno je da su u periodu 1990-2006. godine urbanim razvojem u najvećoj meri zauzimana  zemljišta pod pašnjacima, kao i mešovita poljoprivredna područja. Urbana područja, sportski i rekreacioni objekti su zauzeli 351ha/godišnje, industrijski i komercijalni lokaliteti 127 ha/godišnje, putna mreža i prateća infrastuktura 2 ha/godišnje, dok su  rudnici, odlagališta otpada i gradilišta zauzeli 239 ha/godišnje.

Informacije o zemljišnom pokrivaču, načinu i promenama korišćenja zemljišta dobijaju se na osnovu Corina Land Cover baza podataka. Postojeća baza podataka pokriva period od 1990-2006. godine. Način korišćenja zemljišta prati i Republički zavod za statistiku.

Indikator se izračunava analizom karata zasnovanih na snimcima
Landsat satelita iz CLC baze za 1990., 2000. i 2006. godinu, odnosno na
osnovu trenda porasta površina kojima je promenjena namena u
određenom vremenskom razdoblju (5-10 godina) i na osnovu CLC-baze
podataka promena; Indikator se prikazuje numerički, tabelarno i
grafikonima u ha prenamenjenog zemljišta, prema vrsti prenamene i u
udelu (%) prenamenjenog zemljišta godišnje u odnosu na ukupno
zemljište. Procena površina koju daje Republički zavod za statistiku zasnovana je na podacima sveobuhvatnog katastra i podacima iz Popisa poljoprivrede. Popis poljoprivrede na teritoriji Republike Srbije sproveden je od 1. oktobra do 15. decembra 2012 godine, u skladu sa Zakonom o popisu poljoprivrede 2011. godine („Službeni glasnik RS“, br. 104/09 i 24/11).