10. Privredni i društveni potencijali i aktivnosti od značaja za životnu sredinu

Indikator prikazuje dolaske i noćenja turista, kroz vremenski i prostorni raspored prema vrstama turističkih mesta, kao i broj ležajeva, u cilju praćenja pritisaka na životnu sredinu.

Pod pojmom dolasci podrazumeva se broj turista koji borave jednu ili više noći u smeštajnom objektu u posmatranom periodu. U noćenja spada broj noćenja koje ostvare turisti u smeštajnom objektu. Indikatorom se daju podaci o gustini turističkog prometa.

Podindikatori:

1. Dolasci i noćenja turista (domaći i strani);
2. Turistički promet (dolasci) i boravak (noćenja) prema vrstama turističkih mesta. Prema utvrđenim kriterijumima, sva mesta se razvrstavaju u 5 vrsta: glavni administrativni centri, banjska mesta, planinska mesta, ostala turistička mesta i ostala mesta;
3. Trendovi u broju ležajeva i broju noćenja.

• Turistička delatnost ne ugrožava u većoj meri kvalitet životne sredine;
• Brži trend rasta broja ležajeva od rasta broja noćenja ukazuje na mogući povećan pritisak od infrastrukturnih i građevinskih objekata;
• U segmentu turističke aktivnosti planirano je uvođenje monitoringa zaštićenih područja.

Dolasci i noćenja turista

Kako Republika Srbija nije destinacija „masovnog turizma”, u posmatranom periodu turistički promet je gotovo nepromenjen. U 2016. godini bilo je ukupno 2,75 miliona dolazaka turista, što čini porast od 13 % u odnosu na prethodnu godinu. Zabeleženo je 7,54 miliona noćenja, odnosno 13,3 % više u odnosu na 2015. godinu (Slika 1).

Mesečna analiza dolazaka i broja noćenja ukazuje da je u letnjim mesecima najveći promet, što znači da je u tom periodu najveći pritisak na biodiverzitet i prirodne resurse (Slika 2).

Turistički promet (dolasci) i boravak (noćenja) prema vrstama turističkih mesta.

Indikator prikazuje dolaske i noćenja turista, kroz vremenski i prostorni raspored, prema vrstama turističkih mesta u Republici Srbiji, u cilju praćenja potencijalnih pritisaka na životnu sredinu.

Prema utvrđenim kriterijumima, sva mesta se razvrstavaju u pet kategorija: glavni administrativni centri, banjska mesta, planinska mesta, ostala turistička mesta i ostala mesta.

Mereno brojem dolazaka, turisti su bili najbrojniji u glavnim administrativnim centrima sa 1.035.571 dolazaka, ostalim turističkim i planinskim mestima (respektivno 605.136 i 522.424). Mereno brojem ostvarenih noćenja, najveći promet su imala banjska mesta (2.085.044 noćenja), administrativni centri i planinska mesta (respektivno 2.034.187 i 1.928.533 noćenja), što je prikazano na slici 3.

Posebnu atrakciju predstavljaju zaštićena prirodna područja kao dobra od velikog značaja za razvoj turizma. Imajući u vidu da se negativni uticaji turizma na životnu sredinu reflektuju, pre svega, na prirodne resurse, biodiverzitet i staništa, očuvanje zaštićenih prirodnih područja, odnosno unapređivanje sistema održivog upravljanja ovim područjima, predstavljaju bitan uslov povećanja turističkog prometa.

U tom kontekstu, a u cilju postizanja održivog razvoja turizma, Strategijom razvoja turizma Republike Srbije do 2025. godine, predviđena je turistička valorizacija ovakvih područja, imajući u vidu sve potencijalno pozitivne i negativne efekte koje razvoj turizma može da ima i na područje i na lokalnu zajednicu.

Trendovi u broju ležajeva i broju noćenja

Odnos broja raspoloživih ležajeva i noćenja predstavlja turističku stopu zauzetosti ležajeva. Trendovi u broju ležajeva i broju noćenja u Republici Srbiji prikazuju da su kapaciteti u porastu do 2011. godine (38,8 %), i da se malo smanjuju nakon 2011. godine (ali su 2016. godine veći za 20 % u odnosu na 2001. godinu), a da su noćenja u blagom padu do 2014. godine, a u porastu do 2016. godine, te su veća za oko 5 % u odnosu na 2001. godinu. Ovakvi podaci ukazuju na povećan pritisak od infrastrukturnih i građevinskih objekata (Slika 4).

Zaštita i očuvanje životne sredine predstavlja izuzetno važan segment za održivi razvoj turizma. Turizam, kao veliki potrošač prirodnih resursa, svakako ima uticaja na životnu sredinu, pa se posebna pažnja posvećuje upravo održavanju kvaliteta životne sredine kao veoma važne pretpostavke uspešnog razvoja turizma. U tom smislu, Ministarstvo nadležno za turizam sprovodi plansku i kontrolisanu izgradnju i uređenje prostora. Jedan od glavnih ciljeva Strategije razvoja turizma Republike Srbije do 2025. godine („Službeni glasnik RS”, broj 98/2016), obuhvata održivi ekonomski, ekološki i socijalni razvoj.

Republički zavod za statistiku podatke prikuplja mesečnim izveštajem ugostiteljskih i drugih poslovnih subjekata koji pružaju usluge smeštaja turistima, odnosno koje posreduju u pružanju tih usluga.

Podaci se preuzimaju iz Republičkog zavoda za statistiku i preračunavaju prema metodologiji Evropske agencije za životnu sredinu - YIR01TO10, Tourism intensity