4. Zemljište

Indikator prati sadržaj organskog ugljenika u pojedinim slojevima zemljišta u cilju utvrđivanja stepena degradacije zemljišta.
Utvrđivanje sadržaja organskog ugljenika u zemljištu predstavlja osnovu za izračunavanje akumulacije organske materije u sloju do jedan metar dubine zemljišta.

• Na području centralne Srbije izmeren je prosečan sadržaj organskog ugljenika u poljoprivrednom zemljištu na dubini 0-30 cm od 1,9% i pripada kategoriji niskog sadržaja;
• Rezultati kontrole plodnosti poljoprivrednih površina na području centralne Srbije u 2020. godini pokazuju da najveći broj uzoraka (55,7%) ima nizak sadržaj organskog ugljenika.

Rezultati analize ukupno 34.995 uzoraka zemljišta u okviru kontrole plodnosti poljoprivrednog zemljišta na teritoriji centralne Srbije pokazuju da 55,7% uzoraka ima nizak sadržaj organskog ugljenika (1,1-2%). Srednji sadržaj organskog ugljenika (2,01-6%) ima 36,8% uzoraka, veoma nizak sadržaj (<1%) ima 7,3% uzoraka, dok samo 0,2% ima visok sadržaj (<6%) (Slika 1).

Na osnovu podataka sadržaja humusa u poljoprivrednom zemljištu na teritorije centralne Srbije u 34.995 uzoraka sa dubine do 30 cm, dobijen je prosečan sadržaj organskog ugljenika koji iznosi 1,9% i nalazi se u kategoriji niskog sadržaja (1,01-2,0%).

Oranice i bašte, kao i vinogradi i voćnjaci, dominantno se nalaze u kategoriji niskog sadržaja organskog ugljenika (Tabela 1).

Sadržaj i zalihe organskog ugljenika u zemljištu mogu biti očuvane i povećane odgovarajućim merama (konzervacijskom obradom, primenom stajnjaka, zaoravanjem stajnjaka sa mineralnim đubrivima i u nekim slučajevima plodoredom).

Indikator se izračunava na osnovu podataka o sadržaju organskog ugljenika u zemljištu i izražava se u t/ha u sloju zemljišta od 0-30 cm i u sloju od 0-100 cm dubine, kao i u % organskog ugljenika u sloju zemljišta od 0-30 cm dubine i % organskog ugljenika u sloju od 0-100 cm.

Utvrđivanje sadržaja organskog ugljenika u zemljištu predstavlja osnovu za izračunavanje akumulacije organske materije u sloju do jedan metar dubine zemljišta.

Neophodni set podataka za utvrđivanje rizika od degradacije zemljišta smanjenje organske materije je: tip i tekstura zemljišta, način korišćenja zemljišta, kao i varijacija klimatskih faktora.
Podaci se prikupljaju u okviru Programa "Sistematska kontrola plodnosti obradivog poljoprivrednog zemljišta", Programa sistemskog praćenja kvaliteta zemljišta, u okviru pedoloških istraživanja i drugih projekata kojima se utvrđuje kvalitet i degradacija zemljišta.
Dobijeni podaci o sadržaju organskog ugljenika u zemljištu se prikazuju kartografski i numerički u utvrđenoj grid mreži.