4. Zemljište

Indikator prati sadržaj organskog ugljenika u pojedinim slojevima zemljišta u cilju utvrđivanja stepena degradacije zemljišta. Utvrđivanje sadržaja organskog ugljenika u zemljištu predstavlja osnovu za izračunavanje akumulacije organske materije u sloju do jedan metar dubine zemljišta.

Na području Republike Srbije izmeren je prosečan sadržaj organskog ugljenika u zemljištu od 2,08%, koji pripada kategoriji niskog sadržaja.

Na osnovu podataka iz 2015. godine, dobijenih u okviru sistematske kontrole plodnosti na području Centralne Srbije i na području Autonomne Pokrajine Vojvodine, izračunat je sadržaj organskog ugljenika u površinskom sloju poljoprivrednog zemljišta, livada i pašnjaka.

Rezultati pokazuju da sadržaj organskog ugljenika u okviru obradivih površina na osnovu analize 70.723 uzoraka na teritoriji Centralne Srbije iznosi 2,16% i nalazi se u kategoriji srednjeg sadržaja (2,01-6%).

Sadržaj organskog ugljenika, na području Autonomne Pokrajine Vojvodine, na osnovu analize 19.808 uzoraka poljoprivrednog zemljišta, iznosi 1,79%, što je u kategoriji niskog sadržaja (1,01-2,0%).

Sumirajući rezultate kontrole plodnosti u 2015. godini može se zaključiti da najveći broj uzoraka (53,14%) ima nizak sadržaj organskog ugljenika (1,01-2,0%). Srednji sadržaj organskog ugljenika (2,01-6,0%) ima (39,36%) uzoraka, dok veoma nizak sadržaj (<1%) ima (5,24%) uzoraka.

Sadržaj i zalihe organskog ugljenika u zemljištu mogu biti očuvane i povećane odgovarajućim merama (konzervacijskom obradom, primenom stajnjaka, zaoravanjem stajnjaka sa mineralnim đubrivima i u nekim slučajevima plodoredom).

Indikator se izračunava na osnovu podataka o sadržaju organskog ugljenika u zemljištu i izražava se u t/ha u sloju zemljišta od 0-30 cm i u sloju od 0-100cm dubine, kao i u % organskog ugljenika u sloju zemljišta od 0-30 cm dubine i % organskog ugljenika u sloju od 0-100 cm.

Neophodni set podataka za utvrđivanje rizika od degradacije zemljišta smanjenje organske materije je: tip i tekstura zemljišta, način korišćenja zemljišta, kao i varijacija klimatskih faktora.
Podaci se prikupljaju u okviru Programa "Sistematska kontrola plodnosti obradivog poljoprivrednog zemljišta", Programa sistemskog praćenja kvaliteta zemljišta, u okviru pedoloških istraživanja i drugih projekata kojima se utvrđuje kvalitet i degradacija zemljišta. Dobijeni podaci o sadržaju organskog ugljenika u zemljištu se
prikazuju kartografski i numerički u utvrđenoj grid mreži.