10. Privredni i društveni potencijali i aktivnosti od značaja za životnu sredinu

Indikator prikazuje dolaske i noćenja turista, kroz vremenski i prostorni raspored prema vrstama turističkih mesta, kao i broj ležajeva, u cilju praćenja pritisaka na životnu sredinu.

Pod pojmom dolasci podrazumeva se broj turista koji borave jednu ili više noći u smeštajnom objektu u posmatranom periodu. U noćenja spada broj noćenja koje ostvare turisti u smeštajnom objektu. Indikatorom se daju podaci o gustini turističkog prometa.

Podindikatori:

1. Dolasci i noćenja turista (domaći i strani);
2. Turistički promet (dolasci) i boravak (noćenja) prema vrstama turističkih mesta. Prema utvrđenim kriterijumima, sva mesta se razvrstavaju u 5 vrsta: glavni administrativni centri, banjska mesta, planinska mesta, ostala turistička mesta i ostala mesta;
3. Trendovi u broju ležajeva i broju noćenja.

• Turistička delatnost ne ugrožava u većoj meri kvalitet životne sredine;
• U segmentu turističke aktivnosti planirano je uvođenje monitoringa zaštićenih područja.

Dolasci i noćenja turista

Kako Republika Srbija nije destinacija „masovnog turizma”, u posmatranom periodu turistički promet je gotovo nepromenjen. U 2017. godini bilo je ukupno 3,09 miliona dolazaka turista, što čini porast od 12 % u odnosu na prethodnu godinu. Zabeleženo je 8,33 miliona noćenja, odnosno 10,5 % više u odnosu na 2016. godinu (Slika 1).

Mesečna analiza dolazaka i broja noćenja ukazuje da je u letnjim mesecima najveći promet, što znači da je u tom periodu najveći pritisak na biodiverzitet i prirodne resurse (Slika 2).

Turistički promet (dolasci) i boravak (noćenja) prema vrstama turističkih mesta.

Indikator prikazuje dolaske i noćenja turista, kroz vremenski i prostorni raspored, prema vrstama turističkih mesta u Republici Srbiji, u cilju praćenja potencijalnih pritisaka na životnu sredinu.

Prema utvrđenim kriterijumima, sva mesta se razvrstavaju u pet kategorija: glavni administrativni centri, banjska mesta, planinska mesta, ostala turistička mesta i ostala mesta.

Mereno brojem dolazaka, u toku 2017. godine, turisti su bili najbrojniji u glavnim administrativnim centrima sa 1.173.017 dolazaka, ostalim turističkim i planinskim mestima (respektivno 705.966 i 556.213). Mereno brojem ostvarenih noćenja, najveći promet su imala administrativni centri (2.337.272 noćenja), banjska mesta i planinska mesta (respektivno 2.227.945 i 2.078.690 noćenja), što je prikazano na slici 3.

Posebnu atrakciju predstavljaju zaštićena prirodna područja kao dobra od velikog značaja za razvoj turizma. Imajući u vidu da se negativni uticaji turizma na životnu sredinu reflektuju, pre svega, na prirodne resurse, biodiverzitet i staništa, očuvanje zaštićenih prirodnih područja, odnosno unapređivanje sistema održivog upravljanja ovim područjima, predstavljaju bitan uslov povećanja turističkog prometa.

U tom kontekstu, a u cilju postizanja održivog razvoja turizma, Strategijom razvoja turizma Republike Srbije do 2025. godine, predviđena je turistička valorizacija ovakvih područja, imajući u vidu sve potencijalno pozitivne i negativne efekte koje razvoj turizma može da ima i na područje i na lokalnu zajednicu.

Trendovi u broju ležajeva i broju noćenja

Odnos broja raspoloživih ležajeva i noćenja predstavlja turističku stopu zauzetosti ležajeva. Trendovi u broju ležajeva i broju noćenja u Republici Srbiji prikazuju da su kapaciteti u porastu do 2011. godine (38,8 %), i da se malo smanjuju nakon 2011. godine (ali su 2017. godine veći za 15,22 % u odnosu na 2001. godinu), a da su noćenja u blagom padu do 2014. godine, a u porastu do 2017. godine, te su veća za oko 15,7 % u odnosu na 2001. godinu. Ovakvi podaci ukazuju na blago povećanje pritiska od infrastrukturnih i građevinskih objekata (Slika 4).

Zaštita i očuvanje životne sredine predstavlja izuzetno važan segment za održivi razvoj turizma. Turizam, kao veliki potrošač prirodnih resursa, svakako ima uticaja na životnu sredinu, pa se posebna pažnja posvećuje upravo održavanju kvaliteta životne sredine kao veoma važne pretpostavke uspešnog razvoja turizma. U tom smislu, Ministarstvo nadležno za turizam sprovodi plansku i kontrolisanu izgradnju i uređenje prostora. Jedan od glavnih ciljeva Strategije razvoja turizma Republike Srbije do 2025. godine („Službeni glasnik RS”, broj 98/2016), obuhvata održivi ekonomski, ekološki i socijalni razvoj.

Podaci se preuzimaju iz Ministarstva trgovine, turizma i telekomunikacija, kao i Republičkog zavoda za statistiku i preračunavaju za potrebe indikatora.