4. Zemljište

Indikator prati sadržaj organskog ugljenika u pojedinim slojevima zemljišta u cilju utvrđivanja stepena degradacije zemljišta.
Utvrđivanje sadržaja organskog ugljenika u zemljištu predstavlja osnovu za izračunavanje akumulacije organske materije u sloju do jedan metar dubine zemljišta.

• Na području centralne Srbije izmeren prosečan sadržaj organskog ugljenika u poljoprivrednom zemljištu na dubini 0-30 cm iznosi 1,79 % i pripada kategoriji niskog sadržaja;
• Rezultati kontrole plodnosti poljoprivrednih površina u 2019. godini pokazuju da najveći broj uzoraka (65,5 %) ima nizak sadržaj organskog ugljenika.

Rezultati analize ukupno 718 uzoraka zemljišta na teritoriji centralne Srbije pokazuju da 65,5 % uzoraka ima nizak sadržaj (1,1-2 %) organskog ugljenika. Srednji sadržaj organskog ugljenika (2,01-6 %) ima 28,4 % uzoraka, veoma nizak sadržaj (<1 %) ima 6 % uzoraka, dok samo 0,1 % ima visok sadržaj (<6 %) (Slika 1).

Na osnovu podataka sadržaja humusa u poljoprivrednom zemljištu na teritorije centralne Srbije u 718 uzoraka sa dubine do 30 cm, dobijen je prosečan sadržaj organskog ugljenika koji iznosi 1,79 % i nalazi se u kategoriji niskog sadržaja (1,01-2,0 %).

Oranice i bašte na celoj teritoriji Republike Srbije dominantno se nalaze u kategoriji niskog sadržaja organskog ugljenika.(Tabela 1).

Sadržaj i zalihe organskog ugljenika u zemljištu mogu biti očuvane i povećane odgovarajućim merama (konzervacijskom obradom, primenom stajnjaka, zaoravanjem stajnjaka sa mineralnim đubrivima i u nekim slučajevima plodoredom).

Indikator se izračunava na osnovu podataka o sadržaju organskog ugljenika u zemljištu i izražava se u t/ha u sloju zemljišta od 0-30 cm i u sloju od 0-100 cm dubine, kao i u % organskog ugljenika u sloju zemljišta od 0-30 cm dubine i % organskog ugljenika u sloju od 0-100 cm.

Utvrđivanje sadržaja organskog ugljenika u zemljištu predstavlja osnovu za izračunavanje akumulacije organske materije u sloju do jedan metar dubine zemljišta.

Neophodni set podataka za utvrđivanje rizika od degradacije zemljišta smanjenje organske materije je: tip i tekstura zemljišta, način korišćenja zemljišta, kao i varijacija klimatskih faktora.
Podaci se prikupljaju u okviru Programa "Sistematska kontrola plodnosti obradivog poljoprivrednog zemljišta", Programa sistemskog praćenja kvaliteta zemljišta, u okviru pedoloških istraživanja i drugih projekata kojima se utvrđuje kvalitet i degradacija zemljišta.
Dobijeni podaci o sadržaju organskog ugljenika u zemljištu se prikazuju kartografski i numerički u utvrđenoj grid mreži.